KORTE VOORSTELLING
Op 3 mei 1955 werd de “Stichting Het Laatste Nieuws” opgericht, met als opdracht de ideologische strekking van deze Vlaamse krant in de toekomst
te verankeren. Het initiatief sloot aan bij een internationale stroming in de jaren na de Tweede Wereldoorlog die de onafhankelijkheid van
journalisten beoogde te waarborgen. De trend kreeg gestalte in de Parijse krant Le Monde in 1951 en in de Britse Council of the Press in 1953. De Vlaamse casus vertoonde nochtans een nadrukkelijke specificiteit. In tegenstelling tot de buitenlandse modellen ging het initiatief uit van de eigenaar van de krant, Julius Hoste jr., minister van de Belgische regering in ballingschap in Londen. De tweede originaliteit lag in de uitgesproken ideologische doelstelling van de oprichtingsidee. Hoste was ervan overtuigd dat enkel een modern sociaal liberalisme, zoals onder zijn impuls en die van Salvador de Madariaga omschreven in het Manifest van Oxford tijdens de oprichting van de Liberale Internationale op 14 april 1947, een doeltreffend antwoord kon bieden op het onheil dat het totalitaire Nazi-regime in Duitsland en Europa had aangericht.
Net voor zijn overlijden had Julius Hoste zijn geestesgenoot en opvolger aan de leiding van Het Laatste Nieuws, Albert Maertens, opgedragen een Stichting in het leven te roepen die erop zou toezien dat de krant blijvend de liberale humanistische gedachten zou uitdragen, in volle onafhankelijkheid van de partijpolitiek. Hoste had Maertens een lijstje bezorgd van aan te zoeken ‘onkreukbare liberalen’ voor de Stichting. Door de spelregel van coöptatie van nieuwe leden bleef de ideologische continuïteit verzekerd. Twee cruciale clausules zitten vast gebeiteld in de statuten van de Stichting én in die van de uitgeverij. Enerzijds is de aanstelling van alle nieuwe journalisten en hoofdredacteurs onderworpen aan de voorafgaande goedkeuring van de Stichting. Anderzijds is de overdracht van het handelsfonds en de krantentitel aan derden enkel mogelijk nadat deze derden dezelfde verplichtingen tegenover de Stichting onderschreven hebben als de vroegere eigenaars, met andere woorden mits ze aanvaarden dat het de Stichting is die de algemene lijnen van de politieke richting van de krant blijft definiëren. De ideologische constructie van Hoste en Maertens heeft haar efficiëntie nu reeds vijftig jaar lang bewezen, ook nadat de krant in andere handen overging. De constructieve samenwerking met de opeenvolgende NV’s is het gevolg van het feit dat de gedelegeerd bestuurder van de uitgeverij en de hoofdredacteur van de krant steeds de vergaderingen van de Stichting, sinds 2004 om wettelijke redenen “Raad Het Laatste Nieuws vzw” genoemd, als waarnemers bijwonen.
Het bestaan van de Raad Het Laatste Nieuws is ook maatschappelijk betekenisvol. De Raad heeft de journalisten, mits ze het Manifest van Oxford eerbiedigen en aan professionele kwaliteitsnormen voldoen, steeds de charme van het vrije woord gegund, los van tactische en strategische overwegingen van partijpolitieke aard. Telkens deze professionele vrijmoedigheid werd bedreigd, vormde de Raad voor de persmensen een geschikt vangnet. Maar de Raad wees de journalisten ook deontologisch terecht wanneer ze nodeloos hun pijlen afschoten op individuele politici in plaats van op de inhoud van de boodschappen. De Raad streeft de moeilijke evenwichtsoefening na om de fundamenten van het Vlaamse humanistische liberalisme veilig te stellen, en tegelijk kritische voetnoten te plaatsen bij de dagelijkse partijpolitieke vertaling van die verheven beginselen. Dit moge een geruststelling betekenen voor het brede segment van de Vlaamse samenleving dat elke dag de ‘grootste Vlaamse krant’ leest, en dat zich goed voelt bij deze dagelijkse toetsing met het nobele gedachtegoed van het moderne, humanistisch en sociaal georiënteerd liberalisme.
Walter Prevenier
Gewezen voorzitter Raad Het Laatste Nieuws vzw
|